Nghi thức lễ gia tiên truyền thống trong đám cưới của 3 Miền

Trong phong tục cưới hỏi truyền thống của người Việt Nam, lễ gia tiên rất quan trọng và là một phần không thể thiếu. Cùng Asiana Plaza tìm hiểu cụ thể và chi tiết hơn về lễ gia tiên với những chia sẻ hữu ích trong bài viết dưới đây nhé!

Trước khi tìm hiểu về thời điểm làm nghi lễ gia tiên thì đầu tiên các bạn cần hiểu lễ gia tiên là gì? Lễ gia tiên hay lễ cúng gia tiên là một nghi thức không thể thiếu và rất quan trọng trong lễ hỏi của người Việt Nam từ xưa đến nay. Đây là một nghi thức mang nét đẹp văn hóa, nhằm mục đích báo cáo trước bàn thờ tổ tiên về hôn lễ của hai người.

Nghi lễ gia tiên được coi là lễ ra mắt cô dâu chú rể đối với gia đình hai họ. Trong ngày cưới của mình, cô dâu, chú rể sẽ tiến hành thắp nén hương lên bàn thờ tổ tiên để bày tỏ lòng nhớ tới dòng tộc.

Đồng thời lễ gia tiên còn được coi nghi lễ quan trọng nhằm mục đích để báo cáo trước bàn thờ tổ tiên, với cội nguồn về việc con cháu hay thành viên trong gia đình thành gia lập thất.

Lễ gia tiên là nghi thức được tiến hành ở cả lễ ăn hỏi và lễ cưới của các cặp đôi. Cụ thể như sau:

+ Trong đám hỏi, lễ gia tiên chỉ diễn ra tại nhà gái. Khi đó cô dâu và chú rể cần tiến hành thắp nén hương lên bàn thờ gia tiên ở nhà gái. Tới ngày cưới thì lễ gia tiên sẽ được tiến hành thực hiện cả ở nhà gái và nhà trai.

+ Trong cả lễ ăn hỏi và lễ cưới của các cặp đôi, nghi thức gia tiên sẽ là thủ tục thường được diễn ra cuối cùng. Sau khi nhà trai và nhà gái đã có đôi lời thưa chuyện với nhau xong, cũng như đồng ý về việc cưới hỏi của hai cháu.

Cách làm lễ gia tiên về mảng lễ vật sẽ có sự khác nhau ở mỗi vùng miền là khác nhau. Cụ thể như sau:

3.1 Bàn thờ gia tiên miền Bắc

Bàn thờ cho lễ gia tiên của miền Bắc trong đám cưới chính là bàn thờ chính của gia đình, thường dùng để thờ cúng thường ngày. Bàn thờ trước khi buổi lễ diễn ra cần dọn dẹp lại cho sạch sẽ, có thể phủ thêm câu đối và vải đỏ để mang đến may mắn cho cả gia đình.

Trên bàn thờ phải bày mâm ngũ quả, để thêm phần long trọng có thể kết thành hình long phụng, kèm với hoa tươi trang trí, hoa sử dụng thường là hoa lay ơn và sử dụng xôi gấc đỏ. Ngoài ra, khi nhà trai rước dâu về nhà, sẽ cần mang một phần của mâm tráp xin dâu hay chính là mâm lại quả và không có trầu cau, rượu về thắp hương trên bàn thờ gia tiên tại nhà trai.

3.2 Bàn thờ gia tiên miền Trung

Đối với người miền Trung, lễ cưới hỏi thường khá đơn giản, họ không cầu kì bởi quan niệm “trọng lễ nghi khi tài vật”. Bàn lễ gia tiên được họ chuẩn bị cẩn thận và rất chu đáo với đủ mâm lễ cúng cùng cau, rượu, trà, nến tơ hồng và không thể thiếu đó chính là bánh phu thê. Đối với phía nhà trai nếu khá giả thì có thể thêm vào mâm lễ bánh dẻo và bánh kem chứ không sử dụng heo quay để cúng như ở nhiều nơi.

3.3 Bàn thờ trong nghi lễ gia tiên miền Nam

Đối với người miền Nam, lễ cưới rất quan trọng và cần quan tâm đến yếu tố về thẩm mỹ, đồng thời lễ nghi đều được đặt lên cao. Thông thường, các gia đình sẽ tiến hành lập một bàn thờ gia tại phòng khách rộng rãi để đảm bảo có được sự trang trọng nhất tổ chức lễ gia tiên.

Bàn thờ gia tiên sẽ được treo phông đỏm câu đối và chữ hỷ. Cặp lư đồng thì cần được đánh bóng kỹ càng trước đó, cặp mâm quả hình long phụng được bày đẹp mắt và tỉ mỉ, kèm theo đó là có một bình hoa lớn. Trên bàn thờ cũng để ảnh gia tiên hoặc có thể để trống, bày sẵn mâm ngũ quả hoặc cầu kỳ hơn là đặt mâm trái cây long phụng.

Nghi lễ gia tiên trong ngày cưới là phần không thể thiếu. Đặc biệt nó chia thành nghi lễ gia tiên tổ chức tại gia đình nhà trai và nghi lễ gia tiên tổ chức tại gia đình nhà gái, cụ thể như sau:

4.1 Nghi lễ gia tiên tại nhà trai

Lễ gia tiên tại nhà trai sẽ được diễn ra khi đón cô dâu về nhà chồng. Ở miền Bắc, miền Trung thì mẹ cô dâu sẽ không được đưa con gái về nhà chồng, nhưng ở miền Nam thì ngược lại, nhiều gia đình, mẹ đẻ vẫn đưa con gái về nhà chồng. Khi đoàn rước dâu về đến nhà trai, cô dâu và chú rể sẽ tiến hành ra mắt tổ tiên và thực hiện trình tự lễ gia tiên nhà trai như sau:

+ Thành phần tham gia: Một số gia đình thì trong nghi lễ gia tiên chỉ có bố mẹ chú rể và đôi uyên ương vào thắp hương lên bàn thờ tổ tiên. Một số gia đình khác thì lại làm một bàn thờ nhỏ đặt ở phòng khách mang tính tượng trưng và tất cả các thành viên trong đoàn đưa dâu, rước dâu sẽ đều được chứng kiến nghi lễ gia tiên này.

+ Nghi thức: Bố chú rể sẽ là người thắp hương lên bàn thờ, sau đó đọc bài khấn để báo cáo với tổ tiên. Sau đó đến lượt cô dâu và chú rể làm lễ theo hướng dẫn của người lớn. Sau khi thắp hương gia tiên xong, cô dâu chú rể sẽ cúi lạy bố mẹ và mời nước các bậc cao tuổi trong dòng họ.

4.2 Nghi lễ gia tiên tại nhà gái

Lễ gia tiên nhà gái được diễn ra khi nhà trai đến thưa chuyện về hôn nhân và ngỏ ý muốn đón cô dâu về nhà và có sự đồng ý của gia đình nhà gái. Trước khi cô dâu về nhà chồng, chú rể và cô dâu phải tiến hành thắp hương lên bàn thờ tổ tiên. Cụ thể như sau:

+ Thành phần tham gia: Lễ phả độ gia tiên nhà gái sẽ chỉ có bố mẹ cô dâu hoặc đại diện nhà gái cùng với cô dâu và chú rể. Phía nhà trai không tham gia vào lễ gia tiên diễn ra tại nhà gái.

+ Nghi thức: Bố cô dâu hoặc người đại diện họ nhà gái sẽ là người thắp hương lên bàn thờ tổ tiên, đồng thời cũng là người đọc bài khấn và báo cáo với tổ tiên. Sau đó cô dâu và chú rể sẽ thắp hương theo sự hướng dẫn của người lớn trong gia đình. Lễ gia tiên tại nhà gái thường diễn ra nhanh chóng để đảm bảo kịp giờ lành đón dâu về nhà trai.

Để lễ gia tiên diễn ra được suôn sẻ, cả hai gia đình đều cần chuẩn bị đầy đủ và chu đáo các lễ vật cho nghi lễ này. Bởi đây là một nghi lễ thiêng liêng không thể thiếu trong văn hóa cưới hỏi truyền thống của người Việt Nam. Nghi lễ gia tiên trong đính hôn không có gì khác nhiều so với lễ cưới cả. Đây được xem là một nghi lễ rất quan trọng trong việc đưa con cháu về nhà chồng, cũng như đón con dâu về nhà.

Lễ gia tiên không chỉ là lời thông báo đến gia tiên về hỷ sự mà còn mang ý nghĩa của sự tưởng nhớ và biết ơn, cũng như mong nhận được sự chúc phúc từ ông bà quá cố. Theo quan niệm thì nghi lễ này cũng giúp vợ chồng có được sự gắn kết với nhau và lời hứa về trách nhiệm của hai bên trong cuộc sống hôn nhân vợ chồng.

Sự phát triển của xã hội ngày càng hiện đại và sự du nhập của văn hóa phương Tây khiến nghi thức lễ gia tiên ở một số nơi thường được làm đơn giản hóa. Tuy nhiên, đây là một nét văn hóa truyền thống mà chúng ta nên lưu giữ.

Hiện nay, trong một số trường hợp do điều kiện không cho phép, có thể 1 trong 2 bên nhà cô dâu chú rể sống quá cách xa nhau hoặc không gian nhà quá nhỏ để tổ chức lễ gia tiên. Vì vậy mà có thể cân nhắc đến phương án tổ chức lễ gia tiên ngay tại nhà hàng đãi tiệc để giữ đúng phong tục truyền thống.

Vào ngày đãi tiệc dòng họ hai bên, bạn chỉ cần trao đổi với phía nhà hàng và thuê thêm 1 sảnh tiệc nhỏ để bày biện bàn thờ, chân đèn, lư hương, hoa quả,.. các nghi thức trong lễ gia tiên vẫn có thể cử hành cách đầy đủ trình tự ở nhà hàng mà không khác gì so với việc tổ chức lễ gia tiên tại nhà.

Xem thêm

• Gợi ý 15 mẫu hoa để bàn đám cưới đơn giản, trang nhã và sang trọng
• Kế hoạch tổ chức đám cưới đơn giản, tiết kiệm chi phí cho cặp đôi
• Top 6 các phong cách trang điểm cô dâu đẹp ngày cưới
• Các thủ tục và nghi lễ trong đám cưới không thể thiếu

Ở TP.HCM, một địa điểm chuyên tổ chức tiệc cưới chuyên nghiệp và có cho thuê sảnh nhỏ để tổ chức lễ gia tiên đó là Asiana Plaza. Chúng tôi có 2 chi nhánh tại trung tâm thành phố nên rất tiện để hai bên gia đình di chuyển. Sở hữu đa dạng sảnh tiệc với thiết kế chiết trung ấn tượng, cùng các dịch vụ tiệc cưới trọn gói sẽ giúp cặp đôi tận hưởng trọn vẹn từng giây phút hạnh phúc của tiệc cưới mà vẫn giữ đúng mọi phong tục, lễ nghi tốt đẹp.